Merve Özcanİngiliz yazar ve romancı Doris Lessing (1919 – 2013) İran, İngiltere ve Zimbabve’de yaşadı. İran’da doğan Lessing, İkinci Dünya Savaşı sırasında Londra’da yaşamış ve burada komünist bir harekete dahil oldu. Buna ek olarak eserlerinde sıkça politik ve toplumsal konuları ele aldı.
Lessing, siyasi görüşleri nedeniyle birçok kez eleştiri aldı. Sovyetler Birliği’nin yönetim biçimine dair yaptığı açıklamalar ve Apartheid rejimine karşı verdiği mücadele nedeniyle Güney Afrika’dan sınır dışı edildi. Anca, hayatı boyunca politik ve sosyal değişimler için mücadele etmeye devam etti.
Lessing, 2007 yılında Nobel Edebiyat Ödülü‘ne layık görülmüştür. Nobel Komitesi, Lessing’in “değerli bir anlatıcı olması, toplumsal değişimlerle ilgili çalışmaları ve feminist düşünceleri” nedeniyle ödüle layık olduğunu belirtti.
Lessing’in ölümünden sonra da edebiyat dünyasındaki etkisi büyük olmaya devam etti. Romanları, feminist harekete, insan haklarına ve toplumsal adaletin savunuculuğuna yaptığı katkılarla tanınır.
Doris Lessing’in Hayatı
1919 yılında doğan Doris Lessing’in çocukluğu, İran’ın güneyindeki Kermanshah şehrinde geçti. Babası, İngiliz bir bankacıyken annesi İranlı bir hemşireydi. Ailesi, I. Dünya Savaşı sırasında İngiliz hükümetinin İran’daki askeri harekatlarına yardım etmek için ülkeye gelmişti.
Lessing, annesinden Farsça ve babasından İngilizce öğrendi. Aile, İran’daki petrol endüstrisinde çalıştığı için sık sık taşınırdı. Bu nedenle, Lessing’in çocukluğu ve gençliği boyunca, farklı yerlerde yaşayan ve farklı kültürleri deneyimledi.
Çocukluğunda ailesinin evinde çok fazla kitap vardı ve okumayı çok seviyordu. Özellikle, dünya klasikleri ve İngiliz edebiyatı eserlerine ilgi duyuyordu. Ayrıca, genç yaşta siyasi konulara da ilgi duymaya ve sol görüşlü bir aktivist olarak politikayla ilgilenmeye başladı.
Lessing’in çocukluğunda yaşadığı zengin kültürel deneyimler ve kitaplara olan sevgisi, ileride yazar olarak başarılı bir kariyer yapmasına katkıda bulundu.
Doris Lessing, II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte İngiltere’ye taşındı. Genç yaşta evlendi ve iki çocuk sahibi oldu, ancak evliliği kısa sürdü ve ayrıldı. Bu dönemde, Londra’nın bohem kültüründe yaşayan ve yazar olmaya çalışan birçok genç gibi, işsizlik ve yoksullukla mücadele etti.
Lessing’in ilk romanı, 1950’de yayınlanan Otlar Türkü Söylüyor adlı eseriydi. Roman, İngiliz sömürge döneminde Güney Afrika’da geçiyordu ve eleştirel beğeni kazanmıştı. Daha sonra, Altın Defter adlı romanıyla geniş bir okur kitlesi edindi.
Doris Lessing, Güney Afrika’nın ırk ayrımcılığı politikalarına karşı sert bir eleştiri yazısı yazdıktan sonra ülkeden yasaklandı. 1956 yılında yayınlanan bu yazı, Tenimin Altında adıyla kitap olarak da yayınlanmıştır. Lessing daha sonra İngiltere’ye taşınmış ve İngiliz vatandaşı olmuştur
Lessing, 1950’lerde ve 1960’larda solcu politikaları savunan bir yazar olarak tanındı. Sovyetler Birliği’nin düşüşünden sonra, Marksizm-Leninizm’e olan desteğini geri çekti ve bu konudaki fikirlerini sorgulamaya başladı.
Gençliği boyunca, Lessing kendini edebiyata ve politikaya adamıştı ve bu süreçte hayatındaki deneyimleri, düşünceleri ve görüşleriyle ilgili birçok kitap ve makale yazdı. Bu dönem, Lessing’in edebi kariyerinin temellerini oluşturdu ve onun dünya çapında tanınan bir yazar haline gelmesine katkıda bulundu.
Doris Lessing, 1960’lardan sonraki hayatında da edebiyat kariyerine devam etti ve birçok önemli eser üretti. 1960’ların sonlarında, Son Aydınlık Yaz adlı romanını yayınladı ve 1970’lerde, Hayatta Kalma Güncesi adlı distopik bir roman yazdı. Bu dönemde, hayatındaki deneyimlerinin yanı sıra toplumsal ve politik meselelere de yer veren eserler üretti.
1985 yılında, bir grup komünist aktivistin Londra’da bir evde bir araya gelerek yaşadıkları olayları anlatan İyi Terörist adlı romanıyla tekrar ilgi çekti.
Lessing, 2007 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Ödül gerekçesi, “kadın deneyimleriyle geniş bir perspektif sunan, insanlık tarihi ve çağdaş toplumsal değişimlerle ilgili zengin ve şaşırtıcı bir anlatımı olan bir yazar” olarak tanımlandı. Bu ödül, Lessing’in edebiyat dünyasındaki yeri ve etkisini daha da güçlendirdi.
Lessing’in son yıllarında, sağlık sorunları nedeniyle daha az aktif oldu. Ancak, 2008 yılında Alfred ile Emily adlı otobiyografik bir eser yayınladı ve 2013 yılında 94 yaşında hayatını kaybetti.
Lessing, edebiyat dünyasında önemli bir yere sahip olan bir yazardı ve hayatı boyunca insanlığın ve toplumun sorunlarına duyarlı bir şekilde yaklaşarak edebiyata önemli katkılarda bulundu.
Doris Lessing Kitapları
Doris Lessing, uzun ve zengin edebiyat hayatı ve kariyeri boyunca birçok önemli ve değerli eser üretti. İşte Doris Lessing kitapları listesi:
- Otlar Türkü Söylüyor (1950)
- Martha Quest (1952) – Şiddetin Çocukları 1
- İyi Bir Evlilik (1954) – Şiddetin Çocukları 2
- Retreat to Innocence (1956)
- Going Home (1957)
- The Habit of Loving (1957)
- Fırtına (1958) – Şiddetin Çocukları 3
- On Dokuz Numaralı Oda (1958)
- In Pursuit of the English (1960)
- The Golden Notebook (1962)
- Kıyısız (1965) – Şiddetin Çocukları 4
- Siyah Madonna (1966)
- Kedilere Dair (1967) – Particularly Cats ve On Cats adıyla yayımlandı.
- The Four-Gated City (1969)
- Cehenneme İniş Talimatnamesi (1971)
- Son Aydınlık Yaz (1973)
- Hayatta Kalma Güncesi (1974)
- Şikeste (1979) – Kanopus Arşivleri 1
- Evlilikler (1980) – Kanopus Arşivleri 2
- Sirius Deneyleri (1980) – Kanopus Arşivleri 3
- Gezegen 8 (1982) – Kanopus Arşivleri 4
- Duygusal Ajanlar (1983) – Kanopus Arşivleri 5
- İyi Terörist (1985)
- İçinde Yaşamayı Seçtiğimiz Hapishaneler (1987)
- Beşinci Çocuk (1988) – Beşinci Çocuk 1
- African Laughter: Four Visits to Zimbabwe (1992)
- Tenimin Altında (1994)
- Playing the Game (1995)
- Gene Aşk (1996)
- Mara ile Dann (1999)
- Ben, in the World (2000) – Beşinci Çocuk 2
- The Sweetest Dream (2001)
- Büyükanneler (2003)
- The Story of General Dann and Mara’s Daughter, Griot and the Snow Dog (2005)
- Time Bites: Views and Reviews (2004)
- The Cleft (2007)
- Alfred ile Emily (2008)
Doris Lessing’in Kazandığı Ödüller
Doris Lessing kimdir bahsederken kazandığı ödüllerden bahsetmek olmaz. Ancak çok sayıda adaylığı bulunmaktadır.
- 1954 Somerset Maugham Ödülü (Otlar Türkü Söylüyor)
- 1971 James Tait Black Memorial Prize (Cehenneme İniş Talimatnamesi)
- 1976 Prix Médicis étranger (Son Aydınlık Yaz)
- 1982 Los Angeles Times Fiction Prize (The Diary of a Good Neighbour)
- 1985 Man Booker Ödülü (İyi Terörist)
- 1999 Companion of Honour Ödülü
- 2001 David Cohen Prize
- 2007 Nobel Edebiyat Ödülü
Bu yazıda size Doris Lessing’i tanıtıp hem hayatından hem de edebi kariyerinden bahsettik. Doris Lessing kitapları listesi sunduk. Umarım faydalı bir yazı olmuştur.
Bunlara da bakın
Merve Özcan
