Başlıklar
Nobel Edebiyat Ödülü aslında Alfred Nobel vasiyetiyle doğmuştur. Nobel, mirasının fizik, kimya, barış, fizyoloji veya tıp ve edebiyat alanlarında “insanlığa en büyük yararı” sağlayanlara bir dizi ödül oluşturmak için kullanılmasını ister.
Aşağıda Nobel Ödülü alan yazarlar listesini ve hangi dalda eserler verdiğini görebilirsiniz.
Nobel Edebiyat Ödülü Nedir? Başlangıcı ve Ayrıntıları
Nobel Edebiyat Ödülü, 1901’den beri her yıl verilen bir İsveç edebiyat ödülüdür ve edebiyat alanında eser vermiş herhangi bir ülkeden bir yazara verilir. İsveçli sanayici Alfred Nobel’in sözleriyle “idealist bir yönde en göze çarpan çalışma”ya verilir. Bazen bireysel çalışmaların özellikle dikkate değer olduğu söylense de ödül bir yazarın bir bütün olarak çalışmalarına dayanmaktadır. Yani Nobel Ödülü’nün kitaplara verildiği sanılsa da aslında yazarlara genellikle edebi katkıları için verilmektedir.
İsveç Akademisi ödülü kimin alacağına karar verir. Akademi, ödüllü kişinin adını Ekim ayı başlarında duyurur. Bazı durumlarda ödül bir sonraki yıla ertelenebilir. Bazı durumlarda da edebiyat ödülü verilmemiştir.
Edebiyat Nobel Ödülü sahibi bir altın madalya, bir alıntı içeren bir sertifika ve bir miktar para kazanır. Ödüllendirilen para miktarı, Nobel Vakfı’nın o yılki gelirine bağlıdır. Ödül birden fazla kişiye verilirse, para aralarında eşit olarak paylaştırılır veya üç ödül sahibi için yarım ve iki çeyrek olarak bölünebilir.
Nobel Edebiyat Ödülü Alan Yazarlar
Aşağıda Nobel ödüllü yazarları ve ülkesini görebilirsiniz. Bazı yıllar çifttir, bunun nedeni o yıl iki yazara verilmiş olması. Ayrıca kazanan adlarına tıklayarak hem kişinin hayatı hem de eserleri hakkında bilgi alabilirsiniz.
Yıl | Nobel’li Yazar | Ülke | Edebi Dal |
---|---|---|---|
1901 | Sully Prudhomme | Fransa | Şair |
1902 | Theodor Mommsen | Almanya | Tarihçi |
1903 | Bjørnstjerne Martinius Bjørnson | Norveç | Romancı, Şair, Tiyatro yazarı |
1904* | José Echegaray y Eizaguirre | İspanya | Tiyatro yazarı |
1904** | Frédéric Mistral | Fransa | Şair |
1905 | Henryk Sienkiewicz | Polonya | Romancı |
1906 | Giosuè Carducci | İtalya | Şair |
1907 | Rudyard Kipling | BK | Şair, Romancı |
1908 | Rudolf Christoph Eucken | Almanya | Felsefeci |
1909 | Selma Lagerlöf | İsveç | Romancı |
1910 | Paul Johann Ludwig von Heyse | Almanya | Şair, Romancı, Tiyatro yazarı |
1911 | Maurice Maeterlinck | Belçika | Tiyatro yazarı |
1912 | Gerhart Hauptmann | Almanya | Tiyatro yazarı |
1913 | Rabindranath Tagore | Hindistan | Şair |
1915 | Romain Rolland | Fransa | Romancı |
1916 | Verner von Heidenstam | İsveç | Şair |
1917* | Karl Gjellerup | Danimarka | Romancı |
1917** | Henrik Pontoppidan | Danimarka | Romancı |
1918 | Erik Axel Karlfeldt (Reddetti) | İsveç | Şair |
1919 | Carl Spitteler | İsviçre | Şair, Romancı |
1920 | Knut Hamsun | Norveç | Romancı |
1921 | Anatole Fransa | Fransa | Romancı |
1922 | Jacinto Benavente y Martínez | İspanya | Tiyatro yazarı |
1923 | William Butler Yeats | İrlanda | Şair |
1924 | Władysław Stanisław Reymont | Polonya | Romancı |
1925 | George Bernard Shaw | İrlanda | Tiyatro yazarı |
1926 | Grazia Deledda | İtalya | Romancı |
1927 | Henri Bergson | Fransa | Felsefeci |
1928 | Sigrid Undset | Norveç | Romancı |
1929 | Thomas Mann | Almanya | Romancı |
1930 | Sinclair Lewis | ABD. | Romancı |
1931 | Erik Axel Karlfeldt | İsveç | Şair |
1932 | John Galsworthy | BK | Romancı |
1933 | Ivan Alekseyevich Bunin | SSCB | Şair, Romancı |
1934 | Luigi Pirandello | İtalya | Tiyatro yazarı |
1936 | Eugene O’Neill | ABD | Tiyatro yazarı |
1937 | Roger Martin du Gard | Fransa | Romancı |
1938 | Pearl Buck | ABD | Romancı |
1939 | Frans Eemil Sillanpää | Finlandiya | Romancı |
1944 | Johannes V. Jensen | Danimarka | Romancı |
1945 | Gabriela Mistral | Şili | Şair |
1946 | Hermann Hesse | İsviçre | Romancı |
1947 | André Gide | Fransa | Romancı, Deneme |
1948 | T.S. Eliot | BK | Şair, Eleştirmen |
1949 | William Faulkner | ABD | Romancı |
1950 | Bertrand Russell | BK | Felsefeci |
1951 | Pär Lagerkvist | İsveç | Romancı |
1952 | François Mauriac | Fransa | Şair, Romancı, Tiyatro yazarı |
1953 | Sir Winston Churchill | BK | Tarihçi, Konuşmacı |
1954 | Ernest Hemingway | ABD | Romancı |
1955 | Halldór Laxness | İzlanda | Romancı |
1956 | Juan Ramón Jiménez | İspanya | Şair |
1957 | Albert Camus | Fransa | Romancı, Tiyatro yazarı |
1958 | Boris Leonidovich Pasternak (reddetti) | SSCB | Romancı, Şair |
1959 | Salvatore Quasimodo | İtalya | Şair |
1960 | Saint-John Perse | Fransa | Şair |
1961 | Ivo Andric | Yugoslavya | Romancı |
1962 | John Steinbeck | ABD | Romancı |
1963 | George Seferis | Yunanistan | Şair |
1964 | Jean-Paul Sartre (reddetti) | Fransa | Felsefeci, Tiyatro yazarı |
1965 | Mikhail Aleksandrovich Sholokhov | SSCB | Romancı |
1966* | S.Y. Agnon | İsrail | Romancı |
1966** | Nelly Sachs | İsveç | Şair |
1967 | Miguel Ángel Asturias | Guatemala | Romancı |
1968 | Kawabata Yasunari | Japonya | Romancı |
1969 | Samuel Beckett | İrlanda | Romancı, Tiyatro yazarı |
1970 | Aleksandr Isayevich Solzhenitsyn | SSCB | Romancı |
1971 | Pablo Neruda | Şili | Şair |
1972 | Heinrich Böll | Batı Almanya | Romancı |
1973 | Patrick White | Avustralya | Romancı |
1974* | Eyvind Johnson | İsveç | Romancı |
1974** | Harry Martinson | İsveç | Romancı, Şair |
1975 | Eugenio Montale | İtalya | Şair |
1976 | Saul Bellow | ABD | Romancı |
1977 | Vicente Aleixandre | İspanya | Şair |
1978 | Isaac Bashevis Singer | ABD | Romancı |
1979 | Odysseus Elytis | Yunanistan | Şair |
1980 | Czesław Miłosz | ABD | Şair |
1981 | Elias Canetti | Bulgaristan | Romancı, Deneme yazarı |
1982 | Gabriel García Márquez | Kolombiya | Romancı, Gazeteci, Sosyal Eleştirmen |
1983 | Sir William Golding | BK | Romancı |
1984 | Jaroslav Seifert | Çekoslovakya | Şair |
1985 | Claude Simon | Fransa | Romancı |
1986 | Wole Soyinka | Nijerya | Tiyatro Yazarı, Şair |
1987 | Joseph Brodsky | ABD | Şair, Deneme yazarı |
1988 | Naguib Mahfouz | Mısır | Romancı |
1989 | Camilo José Cela | İspanya | Romancı |
1990 | Octavio Paz | Meksika | Şair, Deneme Yazarı |
1991 | Nadine Gordimer | Güney Afrika | Romancı |
1992 | Derek Walcott | Aziz Lucia | Şair |
1993 | Toni Morrison | ABD | Romancı |
1994 | Oe Kenzaburo | Japonya | Romancı |
1995 | Seamus Heaney | İrlanda | Şair |
1996 | Wisława Szymborska | Polonya | Şair |
1997 | Dario Fo | İtalya | Tiyatro Yazarı, Oyuncu |
1998 | José Saramago | Portekiz | Romancı |
1999 | Günter Grass | Almanya | Romancı |
2000 | Gao Xingjian | Fransa | Romancı, Tiyatro Yazarı |
2001 | Sir V.S. Naipaul | Trinidad | Romancı |
2002 | Imre Kertész | Macaristan | Romancı |
2003 | J.M. Coetzee | Güney Afrika | Romancı |
2004 | Elfriede Jelinek | Avusturya | Romancı, Tiyatro Yazarı |
2005 | Harold Pinter | BK | Tiyatro yazarı |
2006 | Orhan Pamuk | Türkiye | Romancı |
2007 | Doris Lessing | BK | Romancı |
2008 | Jean-Marie Gustave Le Clézio | Fransa | Romancı, Deneme yazarı |
2009 | Herta Müller | Almanya | Romancı |
2010 | Mario Vargas Llosa | Peru | Romancı, Tiyatro Yazarı |
2011 | Tomas Tranströmer | İsveç | Şair |
2012 | Mo Yan | Çin | Romancı, Uzun öykü yazarı |
2013 | Alice Munro | Kanada | Kısa öykü yazarı |
2014 | Patrick Modiano | Fransa | Romancı |
2015 | Svetlana Alexievich | Belarus | Gazeteci, Nesir yazarı |
2016 | Bob Dylan | ABD | Şarkıcı, Şarkı yazarı |
2017 | Kazuo Ishiguro | BK | Romancı |
2018 | Olga Tokarczuk | Polonya | Romancı, Şair, deneme |
2019 | Peter Handke | Avusturya | Romancı, Şair, Deneme, Oyun Yazarı |
2020 | Louise Glück | ABD | Şair |
2021 | Abdulrazak Gurnah | Tanzanya | Romancı |
2022 | Annie Ernaux | Fransa | Romancı, Anı yazarı |
Nobel Edebiyat Ödülü’ne Dair
Aşağıda Nobel Edebiyat Ödülü ve Nobel kazanan yazarlar hakkında sıkça sorulan sorulara yanıt bulabilirsiniz.
Yaşar Kemal Nobel Ödülü’ne aday gösterilen ilk Türk yazardır.
Orhan Pamuk, 2005 yılında romancı olarak Nobel Ödülü’ne layık görülmüştür.
Her ne kadar Nobel Ödülleri daha önce verilmeye başlansa da Nobel Edebiyat Ödülleri 1901 yılında verilmeye başlamıştır.
Ödülü Norveç Nobel Komitesi vermektedir.
2022 Nobel Edebiyat Ödülü’ne Annie Ernaux layık görüldü.
Nobel Edebiyat Ödülü, “belirli bir yılın en iyi edebi eseri”ne verilen prestijli bir ödüldür ve kazananlar, yazarlar, şairler, dramatistler, deneme yazarları veya diğer edebi türlerde çalışan yazarlar olabilir.
Ödül, yazarın veya sanatçının yaratıcı yazma kapasitesi, tarzı ve zekasına yönelik verilir.
Ancak Nobel Vakfı, ödülü kazananın tüm eserlerini değil, sadece ödül yılındaki eseri temel alarak verir. Ödülün amacı, edebi çalışmaların yanı sıra insanlık idealine ve barışa katkıda bulunan yazarları ödüllendirmektir.
Nobel Ödülü’nü kazananlara yaklaşık 1 milyon dolar para ödülü verilmektedir.