Takipleşelim:
Sesli kitap sektörü son yıllarda hem ülkemizde hem de diğer ülkelerde git gide büyüyor. Ülkemizde Spotify, Kitap Yurdu ve Storytel ile her yaştan insanın erişip kullanabileceği uygulamalar haline geldiler ama pazar ve sektör yurtdışında (özellikle ABD) daha büyük, haliyle daha rekabetçi.
Amazon yıllar içinde gerek Kindle’ı yapması, gerek Goodreads‘ı almasıyla e-kitap için bir tekel haline geldi sayılır. Geriye kalan bir dal sesli kitaplar. Audible aracılığıyla satış yapsa da son zamanlarda aldığı kararlarla bağımsız yazarların yüreklerine kök saldı diyebiliriz. Nasıl mı? Hemen inceleyelim.
Audible Nedir?
Audible, Amazon’a ait bir sesli kitap ve podcast platformudur. 1995’te kurulan şirket, 2008’de Amazon tarafından satın alındı ve bugün dünyanın en büyük sesli kitap sağlayıcısı konumunda. Audible üzerinden kullanıcılar, binlerce kitabı profesyonel anlatıcıların sesinden dinleyebilir, podcast’lere erişebilir ve üyelik sistemine dahil olabilir.
Audible’ın Telif Politikaları: Yazarlar Neden Tepkili?
2024 Temmuz’unda Audible, yazarları ilgilendiren yeni bir telif modeli uygulamaya koydu. İlk bakışta oranlar daha cazip görünüyordu: sadece Amazon’da satış yapacağına dair anlaşma yapan yazarlar için %50, yapmayanlar için %30. Ancak işin perde arkasında hesaplama yönteminin tamamen değiştiği ortaya çıktı. Artık telifler, Kindle Unlimited sisteminde olduğu gibi havuz mantığıyla dağıtılıyor. Bu durum, bir krediden kazanılan ortalama gelirin yaklaşık 5,20 dolardan 1,30 dolara düşmesine yol açtı. Yani “oran artışı” aslında sadece rakamsal bir yanılsama; yazarlar daha küçük bir pastadan pay alıyor.
Bu değişim özellikle bağımsız yazarları vurdu çünkü Audible’ın özel kataloglarına erişimleri olmadığından gelirlerin “ son kırıntısıyla” yetinmek zorunda kalıyorlar. Büyük ve köklü yazarlar pastanın büyük kısmını kazanıyor. Klasik hikaye, para parayı çekiyor. Zengin daha da zengin oluyor.
Dava Süreci: Yazarlar Amazon’a Karşı
2025 Haziran’ında ABD’de açılan toplu davada, yazarlar Amazon’u sesli kitap pazarında tekel oluşturmaya çalışmakla suçladı. Reuters’in haberine göre dava, Audible’ın yeni telif sistemiyle bağımsız yazarların gelirlerini dramatik biçimde düşürdüğü ve rekabeti sınırladığı iddialarına dayanıyor. Yazarlar, Amazon’un bu modelle hem fiyatlandırmayı hem de dağıtımı tekeline aldığı görüşünde. Mahkeme, Amazon’un davayı reddetme talebini geri çevirdi; yani dava süreci resmen başlamış durumda. Bu da sektör için kritik bir eşik, çünkü dava sadece yazarların değil, tüm bağımsız yayıncıların geleceğini etkileyebilir.
Davanın iddiasına göre Audible, dünya çapındaki en büyük sesli kitap satıcısı konumunda ve yurtiçi satın almaların %60’ından fazlasını oluşturuyor; Apple’ın payı ise yaklaşık %20 seviyesinde.
Okurlar Amazon’dan uzaklaşmaya çalışıyor
Sadece yazarlar değil, okurlar da bu süreçten etkileniyor. Amazon’un telif politikaları fiyatlandırmayı da doğrudan etkileyebilir. Eğer tekelleşme artarsa, sesli kitapların fiyatları yükselebilir veya çeşitlilik azalabilir. Oysa sesli kitaplar, görme engellilerden yoğun çalışan kesimlere kadar çok farklı okur kitlesi için kritik bir erişim aracı.
Son zamanlarda Amazon’un artık e-kitapları cihazlara indirme özelliğini kaldırması okurlar arasında büyük tepkiye yol açtı. Buna ek olarak bir kitabı habersiz yayından kaldırması ve kitapta değişiklik yapması tepkileri körükledi. Okurlar büyük paralar ödedikleri kitapların aslında kiralık ve değiştirilmeye açık olmasına tepkili.
Okurlar Amazon’un insafına kalmaktansa başka alternatiflere yönelmeye, Kindle cihazlarını Kobo’larla değiştirmeye başladı.
Bağımsız Alternatifler Ortaya Çıkıyor
Publisher’s Weekly’den gelen bir e-postada ElevenReader tanıtıldı. Bu da Amazon’un bu politikalarına rağmen, bağımsız girişimler sesli kitap dünyasında yeni yollar açıldığını gözler önüne seriyor. ElevenReader, yazarların kendi kitaplarını kolayca seslendirip doğrudan okurlara ulaştırmasına imkân tanıyor. Bu tür girişimler, “tekel” eleştirilerine karşı piyasada denge yaratabilecek yeni alternatifler ama yapay zekanın ustalaşması mümkün mü? Hele hele böyle yorumlanabilir konularda.
Gelecek Ne Getirecek?
Amazon’un Audible üzerinden uyguladığı politikaların nasıl sonuçlanacağını dava süreci belirleyecek. Eğer yazarlar kazanırsa, bağımsız kalemler için yeni bir dönem başlayabilir; kaybederlerse, sesli kitap pazarında daha da yoğun bir tekelleşmenin önü açılabilir.
Peki okurlar ne yapabilir? Tercihlerimiz, hangi platformları desteklediğimiz ve hangi kitapları satın aldığımız doğrudan bu piyasayı şekillendiriyor. Sesli kitapların geleceği sadece şirketlerin değil, bizlerin de kararlarına bağlı.
Kaynaklar:
- https://www.authormedia.com/audible-reduces-author-royalties-trad-sales-plummet-while-indie-sales-soar
- https://www.reuters.com/legal/litigation/amazon-must-face-authors-lawsuit-over-audiobook-distribution-us-judge-rules-2025-06-11/
