Kitaplar, insanlığın bilgi birikimini ve hayal gücünü yansıtan eşsiz eserler. Farklı türleriyle, okurlara geniş bir yelpazede deneyimler sunarlar ve çeşitli kitap türleri ile sınıflandırılırlar. Genel olarak, türler iki ana kategoriye ayrılır: Kurgu ve Kurgu Dışı.
Bu yazıda önce kitapları iki kategoride inceleyecek, ardından kitap türlerini kısaca açıklayacak ve bu türe örnekler vereceğiz.
Kitap Nedir?
Her ne kadar saçma gibi gelse de bir bakalım kitap nedir?
TDK kitabı “Ciltli veya ciltsiz olarak bir araya getirilmiş, basılı veya yazılı kâğıt yaprakların bütünü; betik” olarak tanımlıyor. Oxford ise “bir kapağın içine sabitlenmiş ve çevirip okuyabileceğiniz basılı sayfalar seti” olarak açıklıyor. Yani kitap özet olarak okunabilecek sayfalardan ibarettir. Bu bağlamda açıp okuyabileceğimiz sayfalar genel olarak 2 ana türe, ardından da onlarca alt türe ayrılıyor. Bunlar Kurgu ve Kurgudışı‘dır. Önce Kurgu nedir bakalım.
A) Kitap Türü: Kurgu Nedir?
Kurgu, gerçek olaylardan veya kişilerden bağımsız olarak yazarın hayal gücüne dayanan edebi eserler için kullanılan bir terimdir. Kurgu eserlerde olaylar, karakterler, yerler ve diyaloglar tamamen yazarın yaratıcı zihninden doğar ya da gerçek olaylardan ilham alınarak yeniden şekillendirilir. Bu tür eserlerde ana amaç, okuru etkileyici bir anlatıyla sürükleyici bir dünyaya çekmektir.
Kurgu eserler, insan doğasını, toplumsal dinamikleri ve bireysel mücadeleleri keşfetmek için güçlü bir araç olabilir. Yazarlar, gerçek dünyaya ayna tutarak veya tamamen yeni evrenler yaratarak okurlara ilham verir, düşündürür ve onları bambaşka bakış açılarıyla buluşturur.
Kurgu Kitap Türleri ve Örnekleri
Aşk Romanları (Romans): Aşk romanları, merkezinde romantik ilişkilerin olduğu ve duygusal bağların derinlemesine işlendiği kurgu eserlerdir. Bu tür romanlarda genellikle karakterlerin aşka ulaşma yolunda yaşadığı zorluklar, duygusal çatışmalar ve içsel yolculukları anlatılır. Ana tema aşk olsa da, hikayeye eklenen dram, mizah, tarih veya gizem unsurları romanları daha katmanlı ve sürükleyici hale getirebilir. Emily Henry‘nin yazdığı Kitap Kurtları ve Taylor Jenkins’in Reid Malibu’da Son Parti adlı romanı türün güncel aşk romanı örneklerindendir.
Polisiye: Polisiye, suç olaylarının çözülmesini merkeze alan, genellikle bir dedektif, polis veya amatör araştırmacının gizemleri aydınlattığı kurgu türüdür. Bu tür romanlarda okuyucu, karakterlerle birlikte ipuçlarını takip eder, suçun arkasındaki gerçeği ortaya çıkarmaya çalışır ve sıklıkla şaşırtıcı bir finalle karşılaşır. Polisiye, zekice kurgulanmış olay örgüsü ve sürükleyici atmosferiyle okuru baştan sona diken üstünde tutar! Doğu Ekspresinde Cinayet – Agatha Christie, Beyoğlu Rapsodisi – Ahmet Ümit.
Gerilim/Gizem: Okurları sürükleyici olay örgüleri, beklenmedik dönemeçler ve gizemli unsurlarla dolu bir atmosfer içinde heyecanlandıran, merak uyandıran hikayeler sunan edebi eserlerdir. Gerilim ve gizem örnekleri şöyle: Sessiz Hasta – Alex Michaelides, Gillian Flynn’den Kayıp Kız.
Bilim Kurgu: Bilimsel konular, teknoloji ve gelecekteki dünyalar etrafında dönen hikayeleri içerir. Sıklıkla gelecekteki teknolojik gelişmeleri ve bilimsel fikirleri keşfeder. Marslı (Andy Weir) çok iyi bir örnektir.
Fantastik: Fantastik romanlar, gerçek dünyada var olmayan büyülü unsurlar, mitolojik yaratıklar, hayali diyarlar ve doğaüstü olaylarla bezeli kurgusal hikayelerdir. Bu türde yazarın hayal gücü sınır tanımaz — okuyucuyu ejderhaların uçtuğu gökyüzüne, kadim kehanetlerin yankılandığı krallıklara ya da büyücülerle dolu gizemli akademilere götürebilir. Fantastik romanlar, sadece kaçış sunmakla kalmaz, aynı zamanda derin temalar ve evrensel insani mücadeleler üzerine düşündürür. Yüzüklerin Efendisi gibi eserler örnektir.
Tarihi: Tarihsel dönemleri ve olayları temel alan hikayeleri içerir. Tarihi romanlar, geçmiş dönemlere veya tarihsel figürlere odaklanır.
Korku: Korku, ürperti ve doğaüstü olayları içeren roman türüdür. Korku romanları, okurları korkutmayı amaçlar. Örneğin Stephen King’in Medyum kitabı.
Genç Yetişkin: 12 ila 18 yaş arasındaki okurları hedefleyen, karakterlerin yaşadığı deneyimlere odaklanan edebi eserlerdir. Genç protagonistlerin kişisel büyüme, aşk, dostluk, kimlik bulma ve çeşitli maceralarla başa çıkma süreçlerini ele alır. Alacakaranlık serisi, Yıldızların Altında gibi eserler örnektir.
Dram: İnsan ilişkileri, duygusal zorluklar ve derin karakter gelişimini vurgulayan roman türüdür.
Doğaüstü: Doğaüstü varlıklar, olaylar veya güçler etrafında dönen hikayeleri içerir. Alacakaranlık serisi.
Edebi: Bu roman türü, derin karakter gelişimleri, incelikli dil kullanımı ve geniş bir tematik yelpaze ile öne çıkan, estetik bir anlatıya sahip olan, genellikle insanın duygusal ve zihinsel deneyimlerini keşfeden edebi eserlerdir.
B) Kurgu Dışı Kitaplar Nedir? (Kurmaca Dışı)
tamamen gerçek olaylara, kişilere, yerlere ve olgulara dayanan, yazarın hayal gücünden ziyade gerçek dünyayı anlatmayı amaçlayan eserlerdir. Bu tür kitaplar, bilgi verme, öğretme, analiz yapma ya da ilham verme amacı güder. Kurgu dışı eserlerde anlatılanlar, araştırmalara, belgelenmiş olaylara veya yazarın kişisel deneyimlerine dayanır.
Okur, bu kitapları okurken genellikle yeni bilgiler öğrenir, farklı bakış açıları kazanır veya gerçek hayattaki karmaşık meseleleri daha iyi anlama fırsatı bulur.
Kurgudışı Kitap Türleri ve Örnekleri
Anı Kitapları (Hatıra): Yazarın kişisel hatıralarını, deneyimlerini ve duygularını paylaştığı eserlerdir. Örnek anı romanı: Bir Dinozorun Anıları – Mina Urgan
Araştırma-İnceleme: Gazetecilik temelli, gerçek olayları veya toplumsal sorunları ele alan eserlerdir. Araştırma ve detaylı bilgi içerirler.
Otobiyografi: Yazarın kendi yaşamını anlattığı eserlerdir.
Biyografi: Önemli kişilerin yaşam öykülerinin başkaları tarafından kaleme alındığı eserlerdir.
Denemeler: Yazarın herhangi bir konuda kişisel görüş ve düşüncelerini samimi bir üslupla aktardığı kısa yazılardır.
Eleştiriler: Sanat eserleri, ressamlar, müzisyenler veya herhangi bir sanat/durum üzerine eleştiri içeren kitaplardır. Edebiyat Üzerine Makaleler – Ahmet Hamdi Tanpınar
Seyahat Yazıları: Yazarın kendi seyahat deneyimlerini veya başkalarının seyahatlerini anlatan eserlerdir. Bu tür, farklı kültürleri, coğrafyaları ve insanları keşfetmeyi amaçlar. Gel Dünyayı Keşfedelim – Gezgin Bir Tarihçinin Seyahat Defteri – İlber Ortaylı
Tarihi Anlatılar: Belirli bir dönemi, olayı veya kişiyi konu alan eserlerdir. Gerçek tarihsel olayları veya kişisel tarihleri anlatırlar.
Bu güzel ve açıklayıcı yazı için teşekkür ederiz.
Yorumunuz için teşekkürler! ☺